IKONA PRZYJAŹNI – medytacja

IKONA PRZYJAŹNI – medytacja

„Ikona PRZJAŹNI” to ikona koptyjska – wskazują na to, typowe dla stylistyki koptyjskiej, wyolbrzymione głowy i wielkie nimby (aureole), które wznoszą się jak złote gwiazdy nad pagórkowatym pejzażem. Zgodnie z obowiązująca zasadą ikona ta jest podpisana. Obok postaci po prawej stronie widnieje napis w języku koptyjskim oznaczający „ZBAWICIEL” Obok postaci z lewej strony dwa razy powtórzony jest napis – „Ojciec Menas, obrońca” (technicznie – tempera na desce, 57×57 cm, VI wiek, Luwr, Paryż).

Nawet, gdyby na ikonie nie było napisu „Zbawiciel”, to i tak rozpoznalibyśmy Jezusa po charakterystycznej aureoli – to, tak zwany, nimb krzyżowy, przysługujący w ikonach tylko Jezusowi.

Ikona odgrywa rolę mistycznego pośrednika pomiędzy światem ziemskim i światem niebieskim. Pragnąc doświadczyć piękna pisanego ikoną, należy się otworzyć się na to, co jest ukryte w symbolach i barwach, ale nie można na tym poprzestać – trzeba próbować wejść w duchowy klimat powstawania ikony, klimat milczenia i modlitwy. Ikona to OKNO do świata nadprzyrodzonego, otwiera się ono dla tych, którzy wpatrując się w ikonę zaczynają się modlić.

Przyjdź Duchu Święty, odnów we mnie wiarę, obudź pragnienie spotkania z Bogiem Żywym, otwórz dziś dla mnie OKNO, jakim jest ta ikona. Aby to było możliwe w sercu swoim czynie teraz akt przebaczenia wobec tych, z którymi nie mam pokoju…

MENAS był przełożonym monastyru św. Apollona w Bawit, zginął w okresie prześladowań chrześcijan w 296 r., za czasów cesarza Dioklecjana. W VI w. jego grób w Marin był słynnym miejscem pielgrzymkowym. Imię „Menas” znaczy tyle, co „TRWAĆ”. Trwanie w Chrystusie wydaje się być najgłębszym przesłaniem ikony. Prawdziwy uczeń Jezusa to ten, kto trwa w Nim, jak gałązka w winnym krzewie.

J15,1-8: „Jezus powiedział do swoich uczniów: Ja jestem prawdziwym krzewem winnym, a Ojciec mój jest tym, który uprawia. Każdą latorośl, która we Mnie nie przynosi owocu, odcina, a każdą, która przynosi owoc, oczyszcza, aby przynosiła owoc obfitszy. Wy już jesteście czyści dzięki słowu, które wypowiedziałem do was. Wytrwajcie we Mnie, a Ja /będę trwał/ w was. Podobnie jak latorośl nie może przynosić owocu sama z siebie – o ile nie trwa w winnym krzewie – tak samo i wy, jeżeli we Mnie trwać nie będziecie. Ja jestem krzewem winnym, wy – latoroślami. Kto trwa we Mnie, a Ja w nim, ten przynosi owoc obfity, ponieważ beze Mnie nic nie możecie uczynić. Ten, kto we Mnie nie trwa, zostanie wyrzucony jak winna latorośl i uschnie. I zbiera się ją, i wrzuca do ognia, i płonie. Jeżeli we Mnie trwać będziecie, a słowa moje w was, poproście, o cokolwiek chcecie, a to wam się spełni. Ojciec mój przez to dozna chwały, że owoc obfity przyniesiecie i staniecie się moimi uczniami”.

Menas jako mnich jest obrazem człowieka na pustyni – całkowicie zwróconego ku Bogu.

RAMIĘ, którym Chrystus obejmuje Abbę Menasa, wyraża bliskość, zażyłość i prostotę relacji. Jest to relacja PRZYJAŹNI. Objąć kogoś ramieniem, znaczy przyjąć go, zaprosić do komunii ze sobą, przyjąć tak, aby ten drugi we mnie odpoczął.

J15,12-17: „Wy jesteście przyjaciółmi moimi, jeżeli czynicie to, co wam przykazuję. Już was nie nazywam sługami, bo sługa nie wie, co czyni pan jego, ale nazwałem was przyjaciółmi, albowiem oznajmiłem wam wszystko, co usłyszałem od Ojca mego. Nie wyście Mnie wybrali, ale Ja was wybrałem i przeznaczyłem was na to, abyście szli i owoc przynosili i by owoc wasz trwał – aby wszystko dał wam Ojciec, o cokolwiek Go prosicie w imię moje. To wam przykazuję, abyście się wzajemnie miłowali”.

Jezus trzyma w swej dłoni KSIĘGĘ EWANGELII – symbol wiedzy, mądrości, nauczania. On jest tym, który NAMASZCZONY przez Boga Duchem Świętym i mocą, przychodzi, aby głosić DOBRĄ NOWINĘ i taką misję powierza swoim uczniom.

Mt28,18-20: „Wtedy Jezus podszedł do nich i przemówił tymi słowami: «Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi. Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata»^”.

Jezus i przyjaciel są niewidoczni dla siebie nawzajem. Nie patrzą na siebie, lecz spoglądają przed siebie, w jednym kierunku. Zarówno Jezus, jaki i Menas są zwróceni ku temu, co przed nimi. Oni obydwaj są w drodze. Pomimo tego, że nie patrzą na siebie, panuje między nimi bliskość, intymność. Bliskość Jezusa jest wyrażona poprzez rękę, którą otacza On ramię przyjaciela. Rękę, która nie ciąży, lecz jakby prowadziła naprzód. Wygląda nawet, że Jezus delikatnie popycha przyjaciela ku temu, co znajduje się przed nim, mówiąc: „Nie bój się, jestem z Tobą!”

ZWÓJ, który opat Menas trzyma w dłoni, wygląda na klasztorną regułę. Menas jest osobą, która została urzeczona swoim Przyjacielem tak, że sama stała się bratem dla innych ludzi. Jego mocne spojrzenie jest skierowane ku ludziom. Swoją prawą ręką udziela błogosławieństwa – ktokolwiek kroczy z Jezusem na swojej drodze przez życie, staje się błogosławieństwem Boga dla innych ludzi.

Ewangelia Jezusa osiąga swe spełnienie na KRZYŻU. W środku ikony, na górze, można zobaczyć mały krzyż. Jednak w całej ikonie można dojrzeć mistyczny, niewidoczny krzyż – pionowe ramię biegnie w środku, pomiędzy Jezusem i przyjacielem. Poziome ramię przebiega nad ramionami obydwu i częściowo tworzy je ręka Jezusa, leżąca na ramieniu Menasa. Miłość Jezusa ciągle mówi „TAK”, nawet wtedy, kiedy my mówimy „NIE”.

Iz54,10: „Bo góry mogą ustąpić i pagórki się zachwiać, ale miłość moja nie odstąpi od ciebie i nie zachwieje się moje przymierze pokoju, mówi Pan, który ma litość nad tobą”

Duchowym centrum ikony jest OBLICZE Chrystusa. W Nim jest najwięcej światła. To światło nie pochodzi z zewnątrz, ono emanuje z Oblicza Zbawiciela, jak na górze Tabor.

Oblicze Chrystusa określają Jego OCZY – wielkie i łagodne, pełne światła i życia. Są otwarciem ducha, zapraszają, przyjmują, patrzą przyjaźnie. Jezus i Menas mają bardzo podobne twarze. Ten fakt podkreśla to, że jesteśmy stworzeni na obraz i podobieństwo Boga. Bliskość jest tak wielka, że czyni Menasa niemal równym Chrystusowi. Na obliczu mnicha widać tę samą jasność, co na Obliczu Chrystusa. Najgłębsza formacja ucznia to proces upodabniania się do Niego. Spojrzenie mnicha zdaje się mówić, że pełnia życia i szczęście są możliwe tylko z Chrystusem i w Nim.

Kompozycja ikony jest bardzo wyważona, spokojna. Kwadrat ikony jest symbolem Ziemi. Również ciemny, brązowy kolor, zajmujący większą część ikony, symbolizuje Ziemię, którą przemierza Menas. Sylwetki Jezusa i mnicha zajmują całą przestrzeń, która – dlatego, że jest kwadratem – idealnie wpisuje się w okrąg, symbol wszechświata i Boga Stwórcy, który ogrania Ziemię. Boska obecność na ikonie zaznaczona jest również poprzez złoty, świetlisty kolor, który przenika ikonę. Kompozycyjny środek ikony leży pomiędzy Jezusem, a mnichem. Pozornie to PUSTE MIEJSCE. To miejsce dla każdego z nas, ZAPROSZENIE DO PRZYJAŹNI Z JEZUSEM

Jezus i Jego przyjaciel przemierzają Ziemię. Zniszczenie ikony sprawia, że widoczne są tylko stopy mnicha. Stopy Jezusa są niewidoczne, zdają się mówić – nie mam dziś innych nóg niż tylko TWOJE. Będę znany i kochany tylko tam, gdzie zaniosą Mnie TWOJE STOPY. Bose stopy mnicha, to stopy sługi całkowicie oddanego Mistrzowi i zależnego od Mistrza.

ks. DJ